Zatoka Świeża? A gdzie to jest?

Naszymi okrętami dowodzili panowie Stolle, Kolmener i Vochs. Okręty przeciwnika prowadził do boju pan Erlichshausen, który po przegranej uciekał tak szybko, że pomylił kierunki.
Po polskiej stronie Gdańsk i Elbląg wystawiły 30 łodzi, 220 marynarzy i 1200 żołnierzy. Krzyżacy na 44 okrętach przywieźli około 1500 żołnierzy i marynarzy. Obie floty we wrześniu 1463 roku spotkały się na Zalewie Świeżym, niedaleko Suchacza. Gdańszczanie i Elblążanie nie dali Krzyżakom żadnych szans.
Bitwa zamieniła się w krzyżacki pogrom. Zginęło i utonęło około 1000 żołnierzy zakonnych, 500 dostało się do niewoli. Zakonna flota przestała istnieć. Ponoć z zamieszania bitewnego uciekł tylko jeden statek krzyżacki. Na jego pokładzie znajdował się wielki mistrz Ludwig von Erlichshausen, który uciekał w takim popłochu, że najpierw popłynął w kierunku przeciwnym do Królewca.
Czy rzeczywiście była to największa bitwa morska I Rzeczyposopolitej? Z reguły uważa się za nią starcie polsko-szwedzkie pod Oliwą w 1627 roku.

Porównajmy więc

1. Bitwa w Zatoce Świeżej (1463)

1.1. Liczba okrętów: ok. 44 okręty krzyżackie i ok. 30 okrętów polskich, głównie z Gdańska i Elbląga.
1.2. Liczba żołnierzy: nie ma dokładnych danych, ale Krzyżacy zaangażowali około 1500 ludzi, natomiast polska strona około 1400.
1.3. Znaczenie: Kluczowa bitwa w wojnie trzynastoletniej, prowadzącej do osłabienia Zakonu Krzyżackiego i zakończenia wojny. Polska uzyskała Pomorze Gdańskie i dostęp do morza. Było to strategiczne zwycięstwo, które zmieniło układ sił w regionie.
1.4. Rodzaj starcia: Bitwa morsko-rzeczna, bardziej przypominająca działania na zamkniętym akwenie, co wpłynęło na ograniczenia manewrów i taktykę.

2. Bitwa pod Oliwą (1627)

2.1. Liczba okrętów: 10 okrętów polskich przeciwko 6 okrętom szwedzkim.
2.2. Liczba żołnierzy: Polska flota liczyła około 1100 marynarzy i żołnierzy, a szwedzka – ok. 1000.
2.3. Znaczenie: Bitwa była kluczowym momentem w wojnie polsko-szwedzkiej o dominację na Bałtyku. Choć Polska wygrała starcie, zwycięstwo miało przede wszystkim symboliczne znaczenie. Polska flota, pomimo małych rozmiarów, pokonała silniejszego przeciwnika, co miało ogromny wpływ na morale oraz propagandę. Bitwa ta symbolizowała walkę o utrzymanie kontroli nad wybrzeżem i dostęp do morza.
2.4. Rodzaj starcia: Klasyczna bitwa morska na otwartym morzu, co wyróżnia ją pod względem taktycznym i wymagało zaawansowanej sztuki morskiej.

Wybór pozostawiam państwu.

W każdym razie o zwycięstwie polskiej floty zaświadcza stojący w centrum Suchacza ciosany głaz granitowy z napisem wkomponowanym w zarys mapy Polski: "15.IX.1963. W rocznicę pogromu floty krzyżackiej przez flotyllę elbląsko-gdańską społeczeństwo ziemi elbląskiej w tysiąclecie państwa polskiego Suchacz 1961".

A co za Zatoka Świeża? To nic innego jak Zalew Fryski (od niemieckiego Frisches Haff) zwany od 1950 roku Zalewem Wiślanym. A dlaczego nazywano go świeżą zatoką. Ano dlatego, że zalew miał słodszą wodę niż właściwy Bałtyk (Zatoka Gdańska)
Tak jest zresztą do dzisiaj. Zasolenie Zalewu waha się od około 0,5 do 3 promili, w zależności od miejsca i sezonu. Bliżej ujść rzek woda jest prawie słodka, natomiast w pobliżu Cieśniny Piławskiej zasolenie jest nieco wyższe ze względu na dopływ słonych wód z Bałtyku.
W Zatoce Gdańskiej, z którą teraz bezpośrednio łączy się Zalew Wiślany poprzez przekop, ma wyższe zasolenie (około 6-8 promili).

Leżący kilkanaście kilometrów od Elbląga Suchacz to dzisiaj wieś letniskowa.

Igor Hrywna